Natuur als ontwikkelingsruimte

Laat het kind vrij spelen!

Achtergrond netwerkbijeenkomst 12 april 2018

Geïnspireerd door het Duitstalige boek ‘Wie Kinder heute wachsen, Natur als Entwicklungsraum’, door Herbert Renz-Polster en Gerald Huther, (Hoe kinderen in deze tijd opgroeien; Natuur als ontwikkelingsruimte), verdiepen we deze middag onze visie en kennis over het belang van vrij buitenspel.

Louise Berkhout houdt een inleiding over de meerwaarde van vrij spel met de nadruk op buitenspel. Zij promoveerde op onderzoek naar het belang van vrij spelen, beschreven in haar proefschrift: Play and Psychosocial Social Health of Boys and Girls aged four to six. Eén van haar conclusies: Kinderen in groep 1 en 2 van de basisschool zouden meer gelegenheid moeten krijgen om zonder onderbreking te spelen en zonder dat volwassenen daar een doel bij stellen.

Recent onderzoek van Louise gaat over spelen en gender met de vraag: wat kleurt het spel van jongens en meisjes? In verschillende artikelen, o.a. in het tijdschrift Kinderopvang (juli/augustus 2017) en in het juninummer ’17 van Buiten Spelen gaat zij in op deze vraag en geeft ook adviezen hoe je ‘genderneutraal’ spelen kunt bevorderen.

Tijdens de rondetafelgesprekken bediscussiëren we de veelheid aan mogelijkheden van de natuur voor de kinderlijke ontwikkeling, aan de hand van vier bronnen zoals beschreven door Renz-Polster en Huther.

• Directe ervaring via alle zintuigen o.l.v Moor Handels. Door zintuiglijke ervaringen die met het gehele lichaam beleefd worden, ontstaat geleidelijk een zintuiglijk bewustzijn dat de eerst stap naar ons zelf- bewustzijn is. Dit vormt de basis voor lichamelijkheid. De elementen water, vuur, lucht en aarde bieden hierbij veelzijdige prikkels;
  • Moor is een bevlogen kindercoach. Juist in de huidige drukke maatschappij waarin buiten zijn en ervaren verder weg lijken te staan, helpt ze graag mensen en vooral kinderen om meer in contact te komen met de natuur. Dit doet Moor via haar eigen praktijk en als vrijwilliger bij IVN (Instituut voor Natuureducatie) regio Leiden in de vogelwerkgroep en de Scharrelkids afdeling;
• Vrijheid o.l.v. Anouk Schouten. Geen grotere bewegingsvrijheid dan in de vrije buitenruimte! Veelzijdige competenties worden aangesproken. Volwassenen willen van natuurplekken vaak leerplekken maken, kinderen willen graag alles zelf verkennen en vormgeven. Hun eerste natuurbesef en – begrip is altijd intuïtief. Pas daarna komt het cognitieve weten;
  • Anouk heeft pas geleden de master Forest and Nature Conservation aan de Wageningen University afgerond. Tijdens deze opleiding heeft ze veel geleerd over natuur- en duurzaamheidseducatie en heeft ze onderzoek gedaan naar de meerwaarde van struinen in de wilde natuur ten opzichte van stadsparken en naar het bos als natuurlijke leeromgeving voor het ontwikkelen van 21e-eeuwse vaardigheden.
• Weerstand o.l.v Maike Lok. Door de weerstand die kinderen in de natuur tegenkomen, ontwikkelen ze het vermogen om zichzelf te sturen en zelfstandig te worden. In het spontaan ontstane avontuur leren kinderen om te gaan met vrijheid én grenzen;
  •  Maike Lok is coördinator van Natuurspeeltuin Het Woeste Westen in Amsterdam. Met 50.000 bezoekers per jaar, de meest bezochte natuurspeeltuin in stedelijk gebied.Verder ontwikkelt en geeft Maike voor Het Woeste Westen de NME lessen en is ze Avonturenclubleider: een vaste club kinderen die elke week op avontuur gaat en waarbij risicovol spel gestimuleerd wordt. Ze staat elke dag met haar voeten in de modder en zet zich met veel enthousiasme in om zoveel mogelijk kinderen vrij spel in de natuur te laten ervaren.
• Verbondenheid o.l.v. Mary Blaak. Ook de natuur biedt verbondenheid. Door een ontmoetingsruimte te bieden met andere kinderen, maar ook met bomen, planten, dieren en plaatsen. Vooral dieren, en met stip dieren met een vacht, dragen hiertoe bij.
  • Mary Blaak, vestigingsmanager bij KDV/BSO de Hoepel in Apeldoorn. De Hoepel is een groene kinderopvang en Mary is verantwoordelijk voor het pedagogisch beleid en coacht het team in het pedagogisch handelen. In het werken met kinderen is verbinding maken een van de belangrijkste aspecten. Citaat van Mary:’Mijn motto in het begeleiden van het team is: als je verbinding kunt maken met jezelf, dan ben je ook in staat een verbinding met het kind te maken. Op deze manier creëren we een veilige speelomgeving waarin kinderen zich optimaal kunnen ontwikkelen. De natuur helpt met het maken van de verbinding, of is misschien zelfs een voorwaarde, en zo verbinden we ons ook met de natuur.’